„Rozczarowująca dynamika międzynarodowej wymiany handlowej w ostatnich latach ma związek ze spowolnieniem rozwoju gospodarczego w Chinach i spadkiem cen kluczowych surowców na świecie. Oliwy do ognia dolało również osłabienie aktywności inwestycyjnej na świecie, zarówno w przechodzącym transformację gospodarczą Państwie Środka, jak i na wielu rozwiniętych rynkach, które nadal borykają się ze skutkami globalnego kryzysu finansowego i kryzysu zadłużeniowego w Europie. Tymczasem największy udział w handlu zagranicznym mają producenci maszyn i sprzętu transportowego, których sytuacja jest uzależniona od koniunktury inwestycyjnej. Wpływ na dynamikę handlu międzynarodowego mają również zmiany strukturalne, jak np. skracanie sieci dostaw przez firmy, w tym tzw. re-shoring. Nie bez znaczenia jest również narastający protekcjonizm”, mówi Piotr Winnicki, dyrektor Departamentu Finansowania Handlu i Faktoringu HSBC Bank Polska S.A. 

Z danych Światowej Organizacji Handlu (WTO) wynika, że tempo, w jakim kraje będące członkami tej organizacji wprowadzają rozwiązania ograniczające wymianę handlową jest obecnie najszybsze od 2009 roku. Autorzy raportu „Global Trade Forecast” przewidują, że jeśli rządy powstrzymają się od wprowadzania rozwiązań utrudniających przepływy handlowe, w 2017 roku może dojść do ożywienia międzynarodowej wymiany handlowej. Wartość eksportu towarów może wzrosnąć o 3% w przyszłym roku, przyspieszając następnie do 6% rocznie do 2030 roku. Wartość eksportu usług może natomiast rosnąć w tempie 7% rocznie w 15-letniej perspektywie. Jeśli jednak dojdzie do wprowadzenia nowych barier celnych i innego rodzaju utrudnień, wówczas całkowita wartość wymiany handlowej na świecie może skurczyć się o 3% do 2030.

Nadzieja w usługach

Podczas gdy przed globalnym kryzysem finansowym zarówno przepływy towarowe, jak i usługowe, rosły w podobnym tempie, dynamika handlu usługami jest w ostatnich latach wyższa niż wymiany towarowej. „Szybszy rozwój wymiany usługowej ma związek m.in. ze spadającymi kosztami transportu, postępem technologicznym, liberalizacją przepisów dotyczących handlu usługami oraz wzrostem popytu na usługi ze strony dynamicznie rozwijającej się globalnej klasy średniej. Analizując czynniki sprzyjające rozwojowi międzynarodowych przepływów usługowych, warto jednak zaznaczyć, że sektor usługowy jest bardzo różnorodny, a więc różne czynniki będą miały mniejszy lub większy wpływ na różne segmenty tego sektora”, mówi Piotr Winnicki z HSBC Bank Polska S.A. 

Szczególnie dynamicznie rozwija się eksport usług biznesowych oraz usług informatycznych i telekomunikacyjnych: w latach 2000-2015 rosły one w średnim rocznym tempie na poziomie odpowiednio 9% i 12%. Zdaniem autorów raportu „Global Trade Forecast” przyczynił się do tego m.in. outsourcing usług do wyspecjalizowanych w ich świadczeniu firm i rozwój technologii. Dynamicznie rozwija się również eksport usług związanych z turystyką i podróżami. „Rozwój klasy średniej na świecie spowodował, że rośnie grono osób, które mogą pozwolić sobie na podróże zagraniczne. W połączeniu ze spadkiem cen biletów lotniczych sprawia to, że z turystyka zagraniczna przestała być luksusem, stała się dostępna dla szerszego grona osób z różnych krajów”, dodaje ekspert HSBC. 

Trendy sprzyjające rozwojowi sektora usługowego na świecie są korzystne szczególnie dla rynków rozwiniętych (Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Niemcy, Francja), które mają dominującą pozycję w światowym eksporcie usług. Dotyczy to w szczególności usług wymagających specjalistycznej wiedzy, jak np. usługi finansowe. Eksport usług z rynków wschodzących bazuje na zasobach naturalnych, którymi rynki te dysponują (przyroda). 

Są jednak wyjątki od tej reguły, jak np. Indie i Polska, które zdołały zbudować silną pozycję w obszarze usług biznesowych.